 |
|
|
|
|
Zielniki
Zielnik… Cóż to właściwie jest? To zbiór zasuszonych roślin i grzybów, najczęściej z opisem, gdzie zostały zebrane, przez kogo, kiedy. Archiwum zawierające tysiące okazów, które mogą pełnić rolę wskaźników zmian zachodzących na Ziemi, również zmian klimatu.
Można wziąć do ręki arkusz zielnikowy i zobaczyć tylko „suchy badyl”. Można jednak z jego wyglądu odczytać szereg informacji, a pobierając fragment rośliny do badań, dowiedzieć się jeszcze więcej. Można też przenieść się wraz z nim w czasie i przestrzeni. W cudowne miejsca na świecie i to w towarzystwie wybitnych podróżników-botaników.
….tysiące nieistniejących już światów zgromadzonych w… zielniku. Bo zielnik to także miejsce, gdzie przechowuje się zasuszone rośliny. Najczęściej zielniki (herbaria) mieszczą się przy instytucjach naukowych, tak jak np. Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Ale korzystają z niego nie tylko naukowcy. Służy on wielu celom, bo zielnik to:
Podstawa opracowań botanicznych, dotyczących np. rozmieszczenia gatunków na świecie, zmian szaty roślinnej w czasie, historii wędrówek roślin, zmienności gatunkowej, systematyki.
Wirtualne herbarium czyli zdjęcia okazów zielnikowych zamieszczone w Internecie. Dzięki temu mogą one służyć wszystkim zainteresowanym.
Szczególną rolę wirtualne herbaria pełnią w krajach, w których działalność botaniczna jest młodą dziedziną, a zielniki rodzimej flory są własnością innych państw (np. flora afrykańska zbierana była głównie przez Europejczyków). Zielniki w Internecie to wirtualny powrót okazów do kraju ojczystego. Dzięki nim możliwe są prace nad dokumentacją, oceną różnorodności biologicznej i ochroną właśnie takich trudno dostępnych rejonów.
Bank genów, bo dobrze wysuszone rośliny to źródło materiału genetycznego (DNA) do badań molekularnych nad pokrewieństwem i systematyką roślin.
Ośrodek edukacyjny służący przede wszystkim studentom biologii, dysponujący materiałem pokazowym oraz porównawczym, ułatwiającym identyfikację gatunków.
Muzeum zawierające cenne okazy rzadkich lub już wymarłych gatunków. Całość zbiorów jest dziedzictwem narodowym świadczącym o rozwoju polskiej nauki i dokumentującym zasoby przyrodnicze naszego kraju.
Multidyscyplinarna baza danych dla specjalistów z różnych dziedzin nauki:
* entomologów badających biologię owadów, które związane są cyklem rozrodczym z roślinami (ślady żerowania, galasy).
* historyków badających dzieje nauk przyrodniczych, aptekarstwa, papieru; opracowujących biografię botaników oraz sławnych osób, które miały w życiorysie epizod „zielnikowy”.
* etnografów, dla których stare zielniki flor regionalnych są źródłem wiedzy na temat obyczajów ludności. Nierzadko bowiem poza typową informacja o zbiorze rośliny, zawierają dodatkowe uwagi, np. do czego używane były poszczególne rośliny lub jakie były ich nazwy ludowe.
* językoznawców, mogących prowadzić badania nad zmiennością języka na podstawie starych etykiet zielnikowych.
Źródło inspiracji artystycznej dla ilustratorów, malarzy, scenografów, a nawet kreatorów mody, bo w zasuszonych roślinach na plan pierwszy wybija się struktura organów oraz forma, nieraz bardzo efektowna. Np. Stanisław Wyspiański wykonywał stylizowane szkice roślin, by wydać studium dla celów zdobnictwa dekoracyjnego.
Pobierz ten artykuł w pigułce.
|
|
