 |
|
|
|
|
W ojczyźnie lodowców
 | Wąska zatoka o stromych ścianach.
Fiord Geiranger (Geirangerfjorden).
Norwegia.
|
Fiordy to wąskie, głębokie zatoki o stromych ścianach, wcinające się daleko w ląd.
Często bywają rozgałęzione, co upodabnia je do dolin lodowców typu alpejskiego, jakimi w istocie są.
Po stopieniu się mas lodu, poziom wody w morzach podniósł się i w dawne polodowcowe doliny wlało się morze.
Przykryło część charakterystycznej rzeźby polodowcowej nie jest ona więc tak wyraźnie widoczna jak w górnych częściach dolin.
Dzisiaj ze stromych zboczy fiordów spływają potężne wodospady. Niektóre z nich utworzyły się na progach dawnych dolin polodowcowych, którymi znów płyną rzeki.
Skandynawia była miejscem tworzenia się lądolodów. W plejstocenie
zwiększały one objętość obejmując wielokrotnie swoim zasięgiem znaczną
część północnej Europy.
Gdzieniegdzie fragmenty lądolodu w postaci
lodowców zachowały się do dziś. Także świadectwa ich obecności - dawne
doliny lodowcowe, czyli fiordy występują szczególnie często w
Skandynawii a zwłaszcza w Norwegii.
 | Przekrój U-kształtny doliny wskazuje na jej
polodowcowe pochodzenie.
Romsdalsfjorden i miejscowość Åndalsnes - widok z Drogi Trolli (Trollstigveien). Norwegia. |
|  | Niżej położoną część doliny wypełniło morze.
Fiord Geiranger (Geirangerfjorden) - widok ze szczytu Dalnibba. Norwegia.
|
|
 | Lodowiec Svartisen
(Park Narodowy Saltfjelett-Svartisen). Norwegia.
|
Fiordy znane są także w Szkocji, na Grenlandii,
Islandii, na Półwyspie Labrador i w innych rejonach świata. Najdłuższym
fiordem jest grenlandzki Skoresby Sund (350 km) oraz norweski
Sognefjord (203 km), najgłębszymi zaś antarktyczny Skeleton Inlet (1933 m) i wspomniany już norweski Sognefjord (1308 m).
Największy lodowiec kontynentalnej Europy – Jostedelsbreen, znajdujący się na terenie południowo zachodniej części Norwegii, zajmuje powierzchnię ok. 600 km2. Jak wynika z badań nie jest on jednak pozostałością zlodowaceń plejstoceńskich. Między 8 a 5 tysiącami lat temu lodowiec w tym miejscu stopniał całkowicie, a powstał ponownie w czasie ochłodzenia w połowie XVIII wieku. W tym też czasie przesuwające się naprzód jego czoło zniszczyło kilka wiosek w dolinie. Co ciekawe, na skutek obfitych opadów śniegu czoło lodowca nadal przesuwa się do przodu o kilkadziesiąt metrów rocznie.
|
|
