 |
|
|
|
|
Typy lodowców
Lądolód – to lodowiec
kontynentalny w postaci czaszy lodowej o powierzchni ponad 50 000 km2 i
grubości nawet kilku kilometrów (Antarktyda, Grenlandia). Z wyjątkiem
dolnej części lód jest na ogół pozbawiony materiału skalnego, gdyż nad
jego powierzchnią nie wystają już żadne zbocza, z których mógłby
osypywać się materiał skalny (w przeciwieństwie do lodowców górskich).
Lodowce tego typu rozpływają się na boki. Z ich głównej masy często
wypływają jęzory wyprowadzające lub lodowce szelfowe spływające do
mórz, gdzie pękają na bloki, unoszące się jako góry lodowe. Zjawisko
to nazywa się „cieleniem się lodowców”.
Podczas zlodowaceń
plejstoceńskich, które trwały niecałe dwa miliony lat, a zakończyły się
ok. 10 tys. lat temu, lodowce pokrywały ok. 30% powierzchni Ziemi. W
czasie jednego z tych zlodowaceń (450-500 tys. lat temu) lądolód
zajmował nawet 90% powierzchni naszego kraju – stąd tak wielka ilość
form polodowcowych w Polsce. Czoło lądolodu skandynawskiego sięgało
daleko na południe, po wyżyny środkowych Niemiec, Rudawy (górskie pasmo
w Czechach i południowo-wschodnich Niemczech), Sudety i podnóże Karpat,
a dalej na wschodzie – po doliny Dniepru i Donu.
 | Zasięgi głównych zlodowaceń w Europie Środkowej
|
W
tym czasie lodowce alpejskie spływały daleko na północne i południowe
przedpola gór, a w Polsce pojawiły się lodowce górskie w Tatrach i
Karkonoszach.
Obecnie lodowce zajmują ok. 11% powierzchni lądów, z
czego ok. 85% przypada na Antarktydę, 11% na Grenlandię, a 3% to
mniejsze czapy lodowe. Lodowce górskie zajmują jedynie nieco ponad 1%.
Obecnie największe obszary występowania lodowców górskich to Alaska
(ponad 100 tys. km2), następnie Himalaje (ok. 33 tys. km2) i Alpy (ok.
2,5 tys. km2).
Lodowiec dolinny
(typu alpejskiego) – powstaje w górach, posiada cyrk i jęzor, który
wypełnia wyraźną dolinę. Poszczególne jęzory mogą łączyć się ze sobą,
tworząc złożony system lodowcowy.
Lodowiec typu alpejskiego.Okolice Matterhornu. Alpy. Oznaczenie: 1- cyrk lodowcowy, 2- jęzory lodowcowe, 3- moreny boczne, 4- morena środkowa
Są to elementy należące do trzech lodowców: a, b, c.
Schemat
lodowca alpejskiego opartego na zdjęciu powyżej.
Oznaczenie: 1- cyrk lodowcowy, 2- jęzory, 3- moreny boczne, 4- morena środkowa, 5 i 6- moreny czołowe
wyznaczające miejsca dłuższego postoju lodowca, 7- czapa lodowa, 8- lodowce stokowe,
9- strumień
Lodowiec stokowy
– jest to zalegający na zboczu płat lodu, który nie wypełnia wyraźnego
zagłębienia terenu. Traktowany jako początkowa lub zanikająca forma
typowego lodowca.
Lodowce stokowe wznoszą się nad jęzorem lodowca dolinnego ze szczelinami poprzecznymi na progu. Okolice góry Kazbek. Gruzja. Oznaczenie: 1- lodowce stokowe, 2- jęzor lodowca, 3- szczeliny poprzeczne na progu
Lodowiec cyrkowy
(karowy) – powstaje w górach, zalega praktycznie tylko w zagłębieniu
cyrku lodowcowego i nie tworzy jęzora (najwyżej niewielki jęzor, tzw.
wiszący). Tak wyglądają zazwyczaj lodowce w początkowej i końcowej
fazie zlodowacenia.
Czapa lodowa
– jest to pokrywa lodowa o powierzchni do 50 000 km2, zalegająca na
płaskowyżu albo na wyspie w strefie arktycznej, a nie w cyrku
lodowcowym. Jęzory czapy lodowej mogą rozchodzić się w różnych
kierunkach i nawet sięgać w doliny.Cyrk lodowcowy i czapa lodowa. Kaukaz Oznaczenie: 1- cyrk lodowcowy, 2- czapa lodowa
|
|
