 |
|
|
|
|
Okres łużycki i jego schyłek
ok. 1000 - 450 lat p.n.e. (3000 - 2450 lat temu)3000 lat temu, czyli w pierwszym tysiącleciu p.n.e., na ziemiach polskich rozwijały się rolnicze społeczności kultury łużyckiej. Jednym z najbardziej znanych osiedli z tego okresu jest gród w Biskupinie. Był on, podobnie jak inne osady tego typu, założony na jeziornej wyspie. Wraz z ochłodzeniem klimatu i wzrostem wilgotności poziom wód podniósł się, powodując zabagnienie zabudowań i pól. Przyczyniło się to do upadku społeczeństw kultury łużyckiej.
Niespełna 3000 lat temu, w pierwszej połowie pierwszego tysiąclecia p.n.e., na ziemiach polskich dominowała kultura zwana łużycką. Wywodziła się ona jeszcze z epoki brązu, a zakończyła już w epoce żelaza. Ludność kultury łużyckiej zajmowała się głównie rolnictwem, wycinając w tym celu porastające Europę Środkową lasy.
Eksploatowano również sól z kujawskich słonych źródeł. Osady kultury łużyckiej osiągały znaczne rozmiary. Zakładane były zwykle w pobliżu źródeł wody – nad brzegami rzek i jezior.
Od najcieplejszego okresu, niedługo po ustąpieniu lodowca, temperatura stopniowo spadała, z drobnymi wahaniami. Od pewnego momentu jednak spadek ten stawał się coraz wyraźniejszy. Miał on różne skutki w różnych częściach globu. Na południu Eurazji wiązał się z osuszeniem klimatu i ostrzejszymi zimami w strefach górskich i stepowych. Zamieszkujący te tereny Scytowie i Kimeryjczycy, doświadczając głodu z powodu letnich suszy i zimowych mrozów, zaczęli najeżdżać sąsiadów.
Scytowie oraz spokrewnieni z nimi Sarmaci najeżdżali na Macedonię, zagrażając również bezpośrednio lub pośrednio (poprzez wypieranie na zachód plemion prasłowiańskich) ludności kultury łużyckiej. W związku z tym od pewnego momentu osady zaczęto otaczać umocnieniami i przenosić w trudniej dostępne rejony. Tak powstała m.in. osada-gród w Biskupinie.
 | Biskupin - gród otoczony dookoła wodą dawał
poczucie bezpieczeństwa
|
Założono ją na jeziornej wyspie i otoczono drewniano-ziemnym wałem obronnym.
Niestety to, co miało ochronić osady, ostatecznie przyczyniło się do ich upadku. Postępujące ochłodzenie klimatu powodowało pustynnienie stepów na Bliskim Wschodzie i stepowienie lasów nad Morzem Czarnym, ale w północnej części Europy, łącznie z ziemiami polskimi, oznaczało proces odwrotny. Przesunięcie ku równikowi deszczowej strefy niskiego ciśnienia pociągnęło przesunięcie na południe tzw. frontu polarnego, który przynosi na ziemie polskie opady deszczu znad północnego Atlantyku. Coraz więcej opadów przy coraz niższej temperaturze, a więc słabszym parowaniu, prowadziło do zabagniania wilgotnych terenów i podnoszenia się poziomu wód jeziornych. Wyspy, na których zakładano grody typu biskupińskiego, stawały się podmokłe i były rozmywane przez podnoszące się wody jeziorne. Prędzej czy później konieczne było ich opuszczenie i przeniesienie się na wyższe i suche obszary. Zmiany klimatyczne wpłynęły też na osłabienie wydajności rolnej. Wraz z łupieżczymi wyprawami Scytów doprowadziło to do zaniku kultury łużyckiej. Na jej gruzach powstała tzw. kultura pomorska, a południe zajęły inne kultury o pochodzeniu germańskim, słowiańskim czy celtyckim.
|
|
