Leniec
Leniec (Thesium) to roślina półpasożytnicza, gatunek chroniony o znaczeniu wspólnotowym. Jedynym znanym nie-botanikom półpasożytem jest jemioła, pasożyt pędowy, powietrzny, niezakorzeniony w glebie. Niemniej istnieją rośliny na pozór całkowicie samożywne, jak najbardziej ukorzenione w gruncie, których pasożytniczy charakter można odkryć dopiero oglądając ich organy podziemne. Wczepiają się one podziemnymi ssawkami w kłącza i korzenie żywicieli. Według większości systematyków leniec jest jedynym w Polsce przedstawicielem rodziny sandałowcowatych, do której należą też sandałowiec oraz facelaria. Z sandałowca pozyskuje się niezwykle cenne drewno oraz olejki, szeroko stosowane w medycynie, przemyśle kosmetycznym, jak również w celach kultowych. Sandałowiec biały występuje w stanie dzikim w północno-wschodniej Australii oraz w Indiach, w suchych i widnych lasach zrzucających liście w porze suchej. Z uwagi na znaczne wyniszczenie dziko rosnących populacji zakłada się liczne plantacje sandałowców - nie tylko sandałowca białego wykorzystywanego w Indiach od niepamiętnych czasów, ale również innych gatunków, rodzimych dla Australii i Hawajów. 
Leniec |
Plantacja taka zaczyna przynosić dochody dopiero około 40 lat po założeniu, a największe zyski daje, gdy drzewa liczą ponad 80 lat. Ze względu na półpasożytniczy tryb życia sandałowców, na kilka lat przed ich zasadzeniem lub wysianiem należy zasadzić rośliny żywicielskie. Można też na plantację wybrać rzadkie lasy, zagajniki, kolczaste zarośla (busz typu mulga), gdzie już rosną dobrzy kandydaci na gospodarzy sandałowców. Australijscy plantatorzy za najlepszego żywiciela dla Santalum album i S. spicatum uważają Acacia acuminata, choć Acacia aneura i Allocasuarina huegelliana też dostarczają swoim pasożytom dużo wody i soli mineralnych. Ważne są zwłaszcza nieorganiczne związki azotu, toteż wśród żywicieli sandałowców przeważają rośliny zdolne do wiązania azotu atmosferycznego dzięki brodawkom korzeniowym. Spośród drzew i krzewów niezdolnych do wiązania azotu wykorzystywana jest miodla („bez perski”) Melia azederach, ponieważ sandałowce przyswajają część jej metabolitów wtórnych (naturalnych insektycydów), co podnosi ich odporność na choroby oraz przedłuża trwałość drewna.
O wiele mniej wybredny jako pasożyt jest quandong Santalum acuminatum. Jego drewno jest mniej aromatyczne, za to dostarcza on jadalnych owoców, bogatych w witaminę C (właśnie owocom zawdzięcza swoją nazwę „rodzimej brzoskwini”). Quandong może rozwijać się na akacjach, krzewach Maireana, łobodach Atriplex, trawach, a nawet jako pasożyt drugiego rzędu na Exocarpos sparteus. Niezwykle interesującą biologię ma facelaria Phacellaria, rozwija się bowiem wyłącznie na półpasożytach z rodziny gązewnikowatych jako ich obligatoryjny pasożyt drugiego rzędu (hiperpasożyt). |
