Skalnica
Wuj Hipolita Wielosławskiego Skalnicki pojawia się w „Przedwiośniu” tylko epizodycznie. Jego nazwisko wiąże się z rodzajem skalnica Saxifraga. Gatunki skalnic, zarówno te rosnące w stanie naturalnym w Polsce, jak i te obce sadzone w ogródkach skalnych, to w większości rośliny górskie, o darniowym lub poduszkowym typie wzrostu. Poduszkowy typ wzrostu, czyli wytwarzanie pędów ściśle przylegających do podłoża, niskich, rozgałęzionych, a jednocześnie skupionych blisko siebie, stanowi przystosowanie do surowego klimatu tundry i chłodnych pustyń. Doskonale chroni przed mrozem, porywistym wiatrem, a zarazem pozwala optymalnie wykorzystywać ciepło nagrzanego słońcem gruntu. Na zewnątrz poduszki wyrastają żywe liście, w środku natomiast gromadzą się obumarłe fragmenty rośliny, deszczówka oraz nawiany przez wiatr pył, stanowiący ważne źródło soli mineralnych (pobieranych przez korzenie przybyszowe wrastające do środka poduszki).
 | | Skalnica tatrzańska |
Jednym z największych rarytasów botanicznych nie tylko Polski, ale całej Europy Środkowej jest skalnica śnieżna Saxifraga nivalis, rosnąca dziko na bazaltowych półkach skalnych w Małym Śnieżnym Kotle w Karkonoszach (stanowisko reliktowe jedyne w Europie Środkowej, a zarazem najdalej wysunięte na południowy wschód, najbardziej oderwane od zwartego zasięgu). Zdaniem Szafera skalnica śnieżna reprezentuje element arktyczny w naszej florze. Według Kornasiów przywędrowała z jeszcze dalszej północy – z Alaski i Kanady. Obecnie w Małym Śnieżnym Kotle rosną jedynie trzy okazy tej rośliny, ale uczeni z Uniwersytetu Wrocławskiego wspólnie z pracownikami Karkonoskiego Parku Narodowego namnożyli ją in vitro. Mały Śnieżny Kocioł to także ojczyzna innej, niezwykle rzadkiej skalnicy – skalnicy bazaltowej Saxifraga moschata ssp. basaltica. Skalnica bazaltowa to krytycznie zagrożony, endemiczny dla Sudetów podgatunek skalnicy darniowej spotykanej w Tatrach i na Kaukazie. Jedną z nielicznych skalnic spotykanych poza górami i wychodniami skał jest skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus, zasiedlająca podmokłe łąki oraz torfowiska niskie, notowana najczęściej na Podlasiu i Suwalszczyźnie. Skalnicę torfowiskową wyszczególniono w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, dlatego tereny, na których występuje ta piękna, żółto kwitnąca bylina, wymagają wyznaczenia Specjalnych Obszarów Ochrony. Sadzone w alpinariach egzotyczne gatunki skalnic stosunkowo łatwo uciekają z upraw i dziczeją, a niekiedy również krzyżują się z rodzimymi taksonami z rodzaju Saxifraga. Warto wspomnieć, iż do rodziny skalnicowatych należą również porzeczki (Ribes).
|
