 |
|
|
|
|
Grubosz
Ekonomstwo Gruboszewscy to wyraźna aluzja do grubosza. W dawnych podręcznikach gruboszami nazywano wszystkie rośliny o grubych, mięsistych liściach albo wszystkie sukulenty (czyli rośliny sucholubne o mocno rozwiniętej tkance magazynującej wodę i silnie skutynizowanej epidermie). Rodzaj grubosz Crassula ma kilkanaście synonimów (między innymi Buillardia, Combesia, Danielia, Dinacria, Globulea, Gomara, Grammanthes, Larochea, Rhopalota, Rochea, Sphaeritis, Vauanthes – czyż nie brzmią pięknie?). Liczne grubosze to znane i cenione rośliny doniczkowe, tak zwane drzewka szczęścia.  | | Grubosz |
Jedynym przedstawicielem tego rodzaju rodzimym dla Polski, a zarazem najosobliwszym przedstawicielem rodziny gruboszowatych, jest uwroć, czyli grubosz wodny Crassula aquatica. Polska Czerwona Księga podaje, że grubosz wodny całkowicie wymarł w naszym kraju. Na szczęście istnieje duża szansa na jego powrót lub na odnalezienie nieznanych dotąd stanowisk, jest to bowiem roślina mała (zatem łatwa do przeoczenia), poza tym szybko się rozmnaża, błyskawicznie zasiedla nowo powstałe siedliska i ma zdolność do rozprzestrzeniania się na dalekie odległości. Z racji tych cech uwroć zaliczano do osobnego, monotypowego rodzaju Buillardia, Hydrophylla, Tillaea lub Tilleastrum. Podobnie jak większość roślin jednorocznych związanych z zalewanymi, mulistymi brzegami, uwroć jest gatunkiem kosmopolitycznym, spotykanym praktycznie na całym świecie. W pobliżu okresowych zbiorników wodnych i kałuż spotyka się czasem także inne gatunki gruboszy, na przykład amerykańskiego Crassula connata. Innymi przedstawicielami rodziny gruboszowatych są rojniki i rozchodniki oraz różeniec górski. Gruboszowate, podobnie jak agawy i przypołudniki gromadzą wodę w liściach, jednak nie jest to jedyna metoda magazynowania tego życiodajnego płynu. Wiele innych sukulentów, jak choćby kaktusy, didiery, niektóre wilczomlecze, gromadzi wodę głównie w łodygach. Istnieją też tak zwane sukulenty kaudeksowe: kaudeks to strefa pomiędzy pędem a korzeniem, gruba i zdrewniała, przystosowana do gromadzenia wody na okres suszy, często podziemna lub tylko częściowo nadziemna. Sukulenty kaudeksowe takie jak Adenium, Beaeucarnea, Pachyrhizus czy Jatropha z roku na rok stają się coraz popularniejszymi roślinami ozdobnymi. Od łacińskiej nazwy grubosza Crassula pochodzi angielski skrót CAM – Crassulacean Acid Metabolism. Metabolizm typu CAM występuje głównie u roślin pustyń i półpustyń, ale spotyka się go również u: - - narażonych na suszę fizjologiczną słonorośli (Mesembryanthemum crystallinum, Sesuvium portulacastrum),
- - roślin galmanowych i serpentynitowych,
- - epifitów (Vittaria, Platycerium, Hydnophytum, Myrmecodia, Peperomia, niektóre Orchidaceae),
- - semiepifitów i pnączy (Clusia, Cissus, Cyphostemma, Ipomaea),
- - półpasożytów (Tapinanthus, Viscum minimum),
- - a nawet u roślin wodnych (Isoetes, Lobelia dortmanna, Littorella uniflora, Hydrilla, Vallisneria, Scirpus, Eleocharis, Sagittaria).
Fotosynteza typu CAM oznacza (w dużym uproszczeniu) dwuetapowe wiązanie dwutlenku węgla: w nocy CO2 zostaje pobrany i po kilku reakcjach chemicznych zmagazynowany w wakuolach w postaci jabłczanu, w dzień natomiast jest uwalniany i wykorzystywany do produkcji cukrowców. Dzięki metabolizmowi typu CAM roślina nie musi pobierać dwutlenku węgla w dzień (nie musi otwierać aparatów szparkowych), co pozwala na ogromną oszczędność wody. Ten typ fotosyntezy spotyka się jedynie u 6% roślin lądowych, spośród których jedynie nieliczne (agawa, juka, opuncja, ananas, wanilia) mają pewne znaczenie gospodarcze. Dlatego jest on słabo zbadany i wiele odkryć związanych z fotosyntezą typu CAM czeka na przyszłe pokolenia badaczy.
|
|
