 |
|
|
|
|
Trzcina cukrowa i inne
Świadkowie męstwa żołnierzy-tułaczy
 |
Archangielska jedlina była świadkiem
wojennych zmagań
|
Pod archangielską jedliną,
w pożarach zorzy Murmańskiej
są groby, co nie przeminą –
posłusznych woli hetmańskiej.
(„Głos wielu mogił” Eugeniusz Małaczewski)
Jak Jabłonowski zabiegł, aż kędy pieprz rośnie,
Gdzie się cukier wytapia i gdzie w wiecznej wiośnie
Pachnące kwitną lasy; z legiją Dunaju
Tam wódz Murzyny gromi, a wzdycha do kraju.
(Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”)
Wierni wypisanemu na sztandarach hasłu „Za wolność waszą i naszą” Polacy walczyli na wielu frontach całego świata. Świadkiem ich męstwa były nie tylko znane nam z codziennego życia wierzby płaczące, dęby, brzozy i maki polne, ale także pochodzący z Indii, a uprawiany w całej strefie tropikalnej, pieprz czarny Piper nigrum oraz trzcina cukrowa Saccharum officinarum – udomowiona prawdopodobnie na Papui Nowej Gwinei, pozyskiwana zaś głównie w Ameryce Łacińskiej, czy wreszcie świerk syberyjski Picea obovata („archangielska jedlina”).
 |
Polacy walczyli nawet tam,
gdzie pieprz rośnie
| |
|
 |
| |
Czasem tylko trzcina
cukrowa szumiała
o męstwie naszych żołnierzy
| | Walka o niepodległość oznaczała zbrojne wystąpienie przeciw podmiotowości innego narodu lub państwa. Prusacy zrzucając jarzma Napoleona niewolili równocześnie Polaków, Sasów i Nadreńczyków; Polacy musieli tłumić powstania Hiszpanów czy murzyńskich wyzwoleńców na Haiti.
Dla wspomnianego w „Panu Tadeuszu” Władysława Jabłonowskiego (1769-1802) pacyfikacja zrywu mieszkańców Haiti musiała być podwójnie trudna, albowiem sam był nieślubnym dzieckiem pewnej angielskiej lady oraz jej czarnoskórego niewolnika, usynowionym przez Konstantego Jabłonowskiego. Choć Jabłonowski-„Murzynek” spędził większą część życia we Francji, to jednak zawsze uważał się za Polaka, bił się dzielnie w Powstaniu Kościuszkowskim i pod Bonapartem.
Liczne gatunki borealne (północne) pojawiają się w „Pożegnaniu Syberii” Szenwalda, jednak nieprecyzyjnie ponazywane, np.: limba syberyjska Pinus sibirica jako „cedr”, zawilce Anemone narcissiflora jako „narcyzy”:
Bywaj zdrów, kraju narcyzów i cedrów,
kraju uroczysk brzozowych, gdzie głuszce
tokują, dzierzby niosą się i wieczny
szelest zwierzyny jest jak szelest krwi.
Odjeżdżam, bywaj zdrów, bywaj mi zdrowy,
o kraju rybnych rzek i grzybnych lasów,
kraju owsiany, pszenny i pasieczny,
rozfalowany prądem suchowiejów,
bezmierny! (...)
Widziałem chłopca: biegł z ogrzanej chaty
na iskrzące się od mrozu powietrze (...)
i gonił w śniegu zadyszaną, w pąsach
dziewczynę - mak zimowy, perłę zdrowia.
Widziałem starca: stuletnim ramieniem
podźwigał cedry, był to dobry cieśla,
i pracował za trzech, i klął za czterech,
pił za dziewięciu, bajał za dziesięciu.(...)
My odjeżdżamy walczyć o swobodę
kraju mniejszego niż ty. W obóz wroga
wniesiemy panikę samym imieniem
<<Syberia>>. W serca znękanego ludu
wsączymy żar otuchy samą nazwą
<<Polska>> i dotąd tak sobie przeciwne,
wyłączające się wzajem, szczerzące
ku sobie zęby, dwa nieprzejednane
słowa - złączą się w jeden akord siły.
Adam Kapler
Pracownia Banku Nasion
PAN OB CZRB Powsin
|
|
